Συμμετοχή κατοίκων των Αστερουσίων σε επιστημονική έρευνα με θέμα τη «διαχρονική εξέλιξη της Κρητικής-Μεσογειακής διατροφής» του Τμήματος Επιστημών Διατροφής & Διαιτολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ)
Στις 25 και 26 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις και ερευνητικές συνεντεύξεις με κατοίκους από τα Καπετανιανά και τη Λούκια της περιοχής των Αστερουσίων, ύστερα από πρωτοβουλία της Συντονίστριας της Επιτροπής Νέων Αστερουσίων και Υποψήφιας Διδάκτορος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, κας Μανταδάκη Αικατερίνης. Η ερευνητική ομάδα του ΕΛΜΕΠΑ (Αντώνιος Προεστάκης, Μεταδιδάκτωρ-Συμπεριφορικές Επιστήμες, Μουρατίδου Θεοδώρα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κοινοτικής Διατροφής και Αντωνέλλα Ψαρουδάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Υγιεινής Διατροφής και Τροφίμων) που επισκέπτεται για δεύτερη φορά την περιοχή των Αστερουσίων, διεξάγει συνεντεύξεις με ομάδες εστίασης από όλες τις περιφέρειες της Κρήτης με σκοπό να μελετήσει και να αξιολογήσει τη διαχρονική εξέλιξη της Κρητικής-Μεσογειακής Διατροφής.
Πιο συγκεκριμένα, αντικείμενο της ευρύτερης αυτής μελέτης, η οποία χρηματοδοτείται από το ΕΛΜΕΠΑ είναι: (α) η αξιολόγηση της διαχρονικής εξέλιξης του Κρητικού-Μεσογειακού προτύπου διατροφής και η εκτίμηση διατροφικών συνιστωσών και προσδιοριστών στον πληθυσμό, (β) η αξιολόγηση της ενδοοικογενειακής μετάδοσης διατροφικών συνηθειών σε «ζευγάρια» γονέων-τέκνων (προέφηβοι/έφηβοι) και (γ) η μελέτη της επίδρασης των κοινωνικών επιρροών, μέσω των κοινωνικών δικτύων στις διατροφικές συνήθειες των εφήβων.
Η περιοχή των Αστερουσίων στην Κρήτη είναι μια από τις τρεις περιοχές της χώρας μας που έχουν ενταχθεί στο Παγκόσμιο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας (WNBR) του Προγράμματος «Άνθρωπος Και Βιόσφαιρα» (ΜΑΒ) της UNESCO. Αποτελεί μια περιοχή με πλούσια ιστορία, ιδιότυπο πολιτιστικό, ιστορικό και φυσικό αποτύπωμα. Η ποικιλότητα και η σπανιότητα της ενδημικής και στενοενδημικής πανίδας και χλωρίδας της, σε συνδυασμό με την έλλειψη επιστημονικών εργασιών για το αγροδιατροφικό σύστημα της περιοχής, εγείρει το ενδιαφέρον για τη διερεύνηση του θέματος.
Η κα Μανταδάκη στο πλαίσιο της πτυχιακής εργασίας της στο Τμήμα Επιστημών Διατροφής & Διαιτολογίας του ΕΛΜΕΠΑ και σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του ΕΛΜΕΠΑ θα χρησιμοποιήσει μέρος των στοιχείων που συλλέχθηκαν από τις συνεντεύξεις στην περιοχή των Αστερουσίων με σκοπό να εστιάσει περισσότερο στην «Αστερουσιανή» διατροφή, να αξιολογήσει τη διαχρονική εξέλιξή της και να μελετήσει τη μετάδοση της από γενιά σε γενιά. Παράλληλα, επικουρικός στόχος της πτυχιακής εργασίας θα είναι η αποτύπωση των ιδιαιτεροτήτων της Αστερουσιανής Διατροφής που έχουν σχέση με τις κλιματικές παραμέτρους, την τοπική βιοποικιλότητα (αυτοφυή και αυτόχθονα είδη), κοινωνικά ήθη και έθιμα που διαμορφώνουν μια τοπική γαστρονομία, καθώς και η παροχή επιστημονικά-βασισμένων προτάσεων προς τους υπεύθυνους φορείς για τη διαμόρφωση δράσεων που στοχεύουν στη βιώσιμη και καινοτόμα προώθηση προτύπων διατροφής και η ανάπτυξη παρεμβάσεων προαγωγής της υγείας.
Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της πτυχιακής εργασίας της κας Μανταδάκη, θα πραγματοποιηθεί ανάλυση για τη διερεύνηση διαχρονικών διατροφικών συνιστωσών (συμπεριφορές, συνήθειες, πρακτικές, συναισθήματα και αντιλήψεις) και των προσδιοριστών αυτών, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα ατόμων άνω των 70 ετών και «ζευγάρια» γονέων-τέκνων (ηλικιακό εύρος 50-60 και 20-40 αντίστοιχα) σε κατοίκους της περιοχής των Αστερούσιων, οι οποίοι συναίνεσαν να συμμετάσχουν σε ομάδες εστίασης. Οι ηλικιωμένοι ερωτήθηκαν σχετικά με τις συνήθειες διατροφής τους και της οικογένειάς τους, στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1960 όταν οι ίδιοι ήταν έφηβοι-νέοι, καθώς και τις συνήθειες της διατροφής τους σήμερα, ενώ η ομάδα εστίασης με «ζευγάρια» γονέων-τέκνων συζήτησε σχετικά με τη συνειδητή μεταφορά διατροφικής πληροφορίας και πρακτικών-δεξιοτήτων σχετικών με τη διατροφή από τους γονείς προς τα τέκνα, αλλά και σχετικά με την ομοιότητα των διατροφικών συνηθειών γονέων-τέκνων.
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Τοπικής Επιτροπής Διαχείρισης Αστερουσίων (ΤΕΔΑ), Θεανώ Βρέντζου – Σκορδαλάκη, που βοήθησε στο συντονισμό και παρευρέθηκε σε όλες τις συναντήσεις, έδωσε έμφαση στην ανάγκη αναγνώρισης και προώθησης ενός υγιούς αγροδιατροφικού προτύπου, βασισμένου στη διατροφική κουλτούρα μας. Τον πλούσιο αυτό πολιτισμό καλούμαστε να τον διασώσουμε και να τον αξιοποιήσουμε για την προαγωγή της υγείας, με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον.
Λυδία λίθος της μελέτης η διατροφική ταυτότητα, τα στοιχεία διατροφικού πολιτισμού που μεταδόθηκαν από τους γονείς στα τέκνα και πιθανές διαφοροποιήσεις, σκοπός η αναθύμηση συλλογικών μνημών, όπως και η ευαισθητοποίηση της κοινότητας για τη διαφύλαξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων ως στοιχείων συλλογικής μνήμης και ταυτότητας. Ευελπιστούμε τα αποτελέσματα να αποτελέσουν έρεισμα για την επιδημιολογική μελέτη των διατροφικών συνηθειών του πληθυσμού, η οποία στη συνέχεια θα μπορούσε να βοηθήσει τους διαμορφωτές πολιτικής να διατηρήσουν και να ενισχύσουν το Κρητικό πρότυπο διατροφής.
Στην προσπάθεια συμμετείχαν επίσης η κα Σφακιανάκη Ειρήνη, Υποψήφια Διδάκτωρ και μέλος Ε.Τ.Ε.Π. του Τμήματος Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας ΕΛΜΕΠΑ και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του ΕΛΜΕΠΑ κα Σταματίου Ρέα και κα Ζαννή Αφροδίτη.